Mark Twain ; przekł. Marta Kędroń, Barbara Ludwiczak ; notatki na marginesie, cytaty które warto znać, streszczenie oprac. Agnieszka Sabak ; [il. Jolanta Ludwikowska].
Amerykański pisarz pochodzenia szkockiego, satyryk, humorysta, wolnomularz.
Mark Twain urodził się w osadzie Florida 30 listopada 1835 roku. Gdy miał 5 lat, jego rodzina przeniosła się do innej małej miejscowości – Hannibal. W wieku dwunastu lat z powodu śmierci ojca musiał przerwać naukę i rozpocząć pracę zarobkową. Początkowo był chłopcem na posyłki w drukarni, później kształcił się na zecera. Następnie uzyskał uprawnienia pilota parostatków pływających na Missisipi. Opisał to później w autobiograficznej powieści "Życie na Missisipi". Uważa się, że jego [>>] pseudonim literacki pochodzi z tego okresu – w żargonie pilotów parowców rzecznych mark twain oznacza „zaznacz dwa sążnie głębokości”.
W czasie wojny secesyjnej kolejno był żołnierzem obu walczących stron. Zarówno z armii Unii, jak i z armii Konfederacji zdezerterował. Następnie przeprowadził się na Zachód. Przez pewien czas pracował w kopalniach srebra w Nevadzie, a następnie jako poszukiwacz złota w Kalifornii. W tym okresie pobytu na zachodnim wybrzeżu zaczął, początkowo nieregularnie, pracować jako dziennikarz. Rozgłos przyniosło mu opowiadanie 1865 "O sławnej skaczącej żabie z Calaveras", w związku z czym w 1867 roku Twain został zaangażowany jako reporter i korespondent przy grupie amerykańskich turystów odbywających podróż do Europy na pokładzie statku Miasto Kwakrów. Jego udział w wyprawie finansowany był przez gazety "Alta California" oraz "New York Tribune". Twain opisał podróż w książce "Prostaczkowie za granicą".
Przez następnych parę lat Mark Twain wiele podróżował, głównie jako prelegent w różnych częściach Stanów Zjednoczonych. W roku 1870 ożenił się z Olivią Langdon, osiedlił się w północno-wschodniej części kraju – początkowo w Buffalo, później w Hartford, w stanie Connecticut. Wszedł w środowisko żony i pod wpływem Williama Deana Howellsa okrzepł jako literat i rozpoczął następną część swojej kariery.
W autobiograficznej powieści "Pod gołym niebem" 1872 opisał twardy, surowy los osadników oraz panoramę Ameryki od St. Louis przez Nevadę, Kalifornię aż po Hawaje. W książce "Włóczęga za granicą" 1880 zawarł swoje przeżycia z drugiej podróży do Europy, podczas której zwiedził Niemcy, Szwajcarię i Włochy.
Pierwszą powieść "Pozłacany wiek" 1873 Twain napisał wspólnie z Ch.D. Warrenem.
W skład cyklu o nazwie "Epos rzeki Missisipi", napisanego w okresie 1876-1882, weszły: "Przygody Tomka Sawyera" oraz "Przygody Hucka Finna" oraz autobiograficzne "Życie na Missisipi". Twain przedstawił w tych dziełach obraz Ameryki drugiej połowy XIX wieku.
Dwa utwory: "Książę i żebrak" 1882 oraz "Jankes na dworze króla Artura" 1889 – rozgrywają się w Anglii. Pierwszy to historyczna powieść dla młodzieży o zamianie ról bliźniaczo podobnych chłopców z przeciwstawnych biegunów drabiny społecznej. Druga powieść to satyra na zakorzenione mity europejskiej poezji średniowiecznej oraz podwaliny ustroju społecznego krajów zachodniej Europy.
Mark Twain pisał także zwłaszcza po 1897 roku coraz więcej małych form, w których krytykował amerykańską rzeczywistość. Z tego okresu pochodzą satyry antymieszczańskie, takie jak "Człowiek, który zdemoralizował Hadleyburg" 1899 czy "Tajemniczy przybysz" 1916. W 1904 Twain zarzucił Teodorowi Rooseveltowi, że wygrał wybory skutkiem przekupstwa.
W roku 1893 zbankrutowało przedsiębiorstwo wydawnicze, w które Twain zainwestował 200 tys. dolarów. Pisarz popadł w poważne tarapaty finansowe. W tej sytuacji wyruszył w długie tury objazdowych odczytów w USA i Europie, które cieszyły się olbrzymim powodzeniem, zapewniając spłatę długów oraz zgromadzenie nowej fortuny.
W roku 1898 w jednym ze swoich opowiadań dał obraz pracy nauczycielskiej kolegi – Jana Szczepanika i perypetii związanych z porzuceniem pracy pedagogicznej na rzecz wynalazków. Podczas pobytu w Wiedniu pisarz odwiedził Szczepanika i zapisał w swoim dzienniku treść rozmów z wynalazcą. Posłużyły one następnie jako fabuła dwóch utworów: "The Austrian Edison Keeping School Again" 1898 oraz "From the London Times of 1904".
Zmarł na zawał serca kilka miesięcy po śmierci swojej córki.
